De architectuurbijdrage van de Bijenkorf aan de samenleving

Tekening van de Bijenkorf Amsterdam uit 1909

Een van de waarden die de oprichtersfamilies Goudsmit en Isaac in zich droegen waren hun grote voorliefde voor vorm en stijl, naast hun passie voor trendmatige innovaties. Dat uitte zich ook in hun grote liefde voor de architectuur. Het maandblad voor oude en nieuwe beeldende kunst van februari 1931, beschreef hun beleving van de Bijenkorfdirectie met betrekking tot hun gevoel voor architectuur als volgt: “Het kan als een voortschrijdend verblijdend kenmerk van esthetisch besef en verantwoordelijkheidsgevoel beschouwd worden dat de directie, na het grote Amsterdamse warenhuis uit 1914 dat nog in de Franse Louis XIII stijl gehouden was, voor het Haagse gebouw een prijsvraag uitgeschreven werd, waarbij de bekroning ten deel viel aan de bekende Amsterdamse architect Piet Kramer, die bij zijn eerste optreden in 1913 tot de avantgarde gerekend kon worden en tot een groep die zich romantisch lyrische bestrijders van het Berlage rationalisme waren en die tevens een van de bekendste en kundigste vertegenwoordiger was van de veel geprezen moderne Nederlandse bouwkunst.

Deze positieve beoordeling van de Bijenkorfdirectie kon steeds weer gegeven worden bij de keuze van de successieve opvolgende architecten uit binnen- en buitenland voor de beide Rotterdamse filialen Dudok en Breuer en ook voor Italiaanse keuze van Pontie. Graag hadden zij deze traditie voortgezet toen zij de Oostenrijkse architect Wilhelm Holzbauer de opdracht gaven voor een nieuw filiaal in Utrecht. Helaas moest deze weg afgesneden worden door de verslechterende economische omstandigheden van het business model van de Bijenkorf. Vanaf dat moment moest een andere strategie gevolgd worden bij de keuze van vestigingsoplossingen via inpandige huur van verkoopmeters bij derden partijen. Maar ook daar bleef hun invloed op de samenwerkingspartners sterk aanwezig en konden zij hun vorm- en stijlvisie blijven uitoefenen.

Het is gerechtvaardigd te stellen dat de Bijenkorf gedurende zijn volle periode van 150 jaar voortdurend heeft bijgedragen aan het architectonische culturele erfgoed van Nederland met haar gebouwen.